W trosce o Planetę, jakość życia naszego i przyszłych pokoleń. Przybliżamy idee Zrównoważonego Rozwoju (ESG)

Zrównoważony rozwój. Skąd idea

Żyjemy w czasach niespokojnych, pełnych drastycznych różnic społecznych i gospodarczych

Żyjemy w trudnych, niespokojnych czasach. To czasy wielkich skrajności. Od dobrobytu, po skrajne ubóstwo. Jedni beztrosko marnują jedzenie, wodę, inni cierpią głód. Jedni mogą spokojnie wychodzić na wieczorne spacery, inni żyją w strachu. Ktoś ma dostęp do nowoczesnych technologii, ktoś inny nawet nie wie, że istnieją. Nadal istnieją również miejsca, gdzie ludzie nie mają dostępu do czystej wody oraz elektryczności. Podziały istnieją wszędzie, dotyczą niemal każdej sfery naszego życia. Różnice społeczne, kulturowe, polityczne.

Jest nas na Ziemi coraz więcej

Liczba ludności na Ziemi rośnie. Według statystyk na początku lat siedemdziesiątych XX wieku było nas 4 miliardy. Z danych na rok 2022 wynika, że na ziemi żyje już 8 miliardów ludzi. Potrzeby bytowe rosną. Potrzebujemy więcej miejsca do zamieszkania, więcej ubrań, żywności, chętnie sięgamy po dostępne udogodnienia techniczne. Popyt nakręca rozwój gospodarczy, ale ten niestety nie idzie w parze z dbałością o środowisko naturalne.

Efekt cieplarniany. Niebezpieczny efekt uboczny naszego wygodnego życia

Konsumpcjonizm nie jest obojętny dla klimatu. Konsekwencje zmian klimatycznych prowadzące do globalnego ocieplenia są niebezpieczne dla ludzkiego zdrowia, a nawet życia. Gazy cieplarniane, głównie CO2, przez kominy i rury wydechowe samochodów, samolotów przedostają się do atmosfery. Żyjemy wygodnie, przemieszczamy się szybko, ale koszt tego jest olbrzymi, zarówno dla klimatu, jak i naszego zdrowia. Efekt cieplarniany, czyli wzrost temperatury na Ziemi spowodowany nadmierną emisją dwutlenku węgla, podtlenkutlenku azotu, metanu, fluorowanych gazów cieplarnianych, zagraża naszemu życiu. Wzrost temperatury na Ziemi zaburza równowagę ekosystemów, niektóre gatunki giną, zaburzona jest bioróżnorodność. Nasilają się groźne, skrajne zjawiska pogodowe. Od ulewnych deszczów i niszczycielskich tornad po susze, które niszczą uprawy.

Nic w przyrodzie nie ginie, ale...

Wszyscy znamy powiedzenie, że nic w przyrodzie nie ginie. Okazuje się, że może zginąć i to bardzo wiele, z tragicznymi dla nas konsekwencjami, jeżeli nie zadziałamy w porę i nie znajdziemy alternatywnych rozwiązań. Mowa tu oczywiście o surowcach kopalnych, bez których nie mielibyśmy prądu, ogrzewania, transportu. Złoża węgla, gazu ziemnego, ropy naftowej kiedyś się wyczerpią i trzeba się na to przygotować. Alternatywa istnieje. To odnawialne źródła energii, takie jak słońce, woda, powietrze. W dodatku taka produkcja oznacza energię zeroemisyjną, neutralną dla klimatu. Inwestując w technologie OZE mamy zatem podwójną korzyść. Odchodzimy od energii, z której produkcją oraz wydobyciem surowców związana jest wysoka emisja gazów cieplarnianych. Druga korzyść to niezależność energetyczna. O tym, jak jest ważna, pokazały nam wojny w XXI wieku i problemy z dostępem do niektórych surowców.

Zrównoważony rozwój. Dążenie do równowagi pomiędzy rozwojem gospodarczym i społecznym a środowiskiem naturalnym

Określenie zrównoważonego rozwoju w odniesieniu do gospodarki, rozwoju społeczeństw i środowiska naturalnego nie pojawiło się znikąd. Kiedy zaczęto dostrzegać, że życie na Ziemi zmierza w niebezpiecznym kierunku? Sztywnej daty granicznej nie da się oczywiście wyznaczyć. O zależności między środowiskiem naturalnym a jakością naszego życia zaczęto głośno mówić w przestrzeni publicznej w latach 60-ych XX wieku. Był to efekt katastrof ekologicznych, takich jak wycieki ropy naftowej, pożary rzek (zanieczyszczenia na powierzchni, głośna historia rzeki Cuyahoga), drastyczne zmniejszanie powierzchni zbiorników wodnych wskutek nadmiernego odprowadzania wody na potrzeby okolicznych plantacji, np. bawełny (jezioro Aralskie). Te i inne tego typu zdarzenia zapoczątkowały coraz szerzej zakrojone badania nad ich wpływem na środowisko, m.in. na bioróżnorodność oraz ludzkie zdrowie. Coraz głośniej w przestrzeni publicznej zaczęto mówić o potrzebie zrównoważenia rozwoju gospodarczego i społecznego i środowiska naturalnego. Temat trafił na forum międzynarodowe i w efekcie otrzymaliśmy szereg ważnych i wiążących państwa stowarzyszone dokumentów. Poniżej w dużym skrócie przedstawiamy te, które warto znać.

Droga do Zrównoważonego Rozwoju (z ang. ESG) w pigułce

Definicja zrównoważonego rozwoju w Raporcie Światowej Komisji ds. Środowiska i Rozwoju z 1987 r.

Na początek sięgnijmy kilkadziesiąt lat wstecz, do roku 1987. Wówczas powstał raport Światowej Komisji ds. Środowiska i Rozwoju "Nasza Wspólna przyszłość", zwany też "Raportem Brundtland". W raporcie tym w pewnym sensie wyznaczono kierunek dalszych prac, definiując zrównoważony rozwój jako takie działania, które zaspokajają potrzeby obecnego pokolenia bez uszczerbku dla możliwości zaspokajania swoich własnych potrzeb przez pokolenia następne. Raport ten podkreśla również, że rozwój gospodarczy i dbałość o środowisko to kwestie nierozerwalnie ze sobą związane.

Konferencja Narodów Zjednoczonych na temat Zrównoważonego Rozwoju, określana również jako Szczyt Ziemi 2012. Pierwszy krok ku Agendzie 2030

Szczyt Ziemi 2012 był o tyle istotny, że pierwszy raz w tak licznym gronie wzięli w nim udział przedstawiciele sektora prywatnego (biznes). Był to ważny sygnał świadczący o tym, że dostrzeżono współzależność pomiędzy rozwojem gospodarczym a klimatem. Konferencja skupiła się wokół kilku kluczowych kwestii, takich jak zrównoważony rozwój miast, energia, zrównoważone rolnictwo i bezpieczeństwo żywnościowe, woda, ochrona oceanów, reagowanie na katastrofy naturalne. I choć rezultaty nie wszystkich zadowoliły, ważnym jej osiągnięciem było określenie czasu na wypracowanie celów dla zrównoważonego rozwoju-2015 rok.

Rezolucja ONZ „Przekształcamy nasz świat: Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030” z 2015 roku. Sformułowanie i doprecyzowanie celów i zadań ESG

Proces zapoczątkowany w 2012 roku miał swój finał w roku 2015. Agendzie 2030 zawdzięczamy zasadę 5P, która określa pięć obszarów, wymagających podjęcia konkretnych działań. Są to:

People (ludzie),
Planet (planeta),
Prosperity (dobrobyt),
Peace (pokój),
Partnership (partnerstwo)

Wskazano również 17 konkretnych celów zrównoważonego rozwoju do realizacji, do których przypisano 169 szczegółowych zadań. W skali globalnej powinny zostać zrealizowane do 2030 roku. Oto one:

Koniec z ubóstwem
Zero głodu
Dobre zdrowie i jakość życia
Dobra jakość edukacji
Równość płci
Czysta woda i warunki sanitarne
Czysta i dostępna energia
Wzrost gospodarczy i godna praca
Innowacyjność, przemysł, infrastruktura
Mniej nierówności
Zrównoważone miasta i społeczności
Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja
Działania w dziedzinie klimatu
Życie pod wodą
Życie na lądzie
Pokój, sprawiedliwość i silne instytucje
Partnerstwa na rzecz celów

Porozumienie Paryskie 2015. Rozwinięcie celu nr 13 Agendy 2030 przez ONZ

Porozumienie paryskie rozwija treść celu nr 13 Agendy 2030: Działania w dziedzinie klimatu. Stawia przed społecznością międzynarodową trzy cele, których realizacja pomoże w przeciwdziałaniu zmianom klimatu i przyspieszy realizację celów zrównoważonego rozwoju.:

Ograniczenie wzrostu średniej temperatury na ziemi w stosunku do epoki przedprzemysłowej docelowo do 1,5 ° C
Przystosowanie się do negatywnych skutków zmian klimatycznych, nie ograniczając produkcji żywności
Dostosowanie działań sektora finansowego do realizacji celów klimatycznych.
Dodatkowo zobowiązuje sygnatariuszy do wyznaczania krajowych celów klimatycznych i przedstawiania ich realizacji.

Europejski Zielony Ład

Zielony Ład to pakiet ustaw, których realizacja ma zapewnić osiągnięcie neutralności klimatycznej w państwach Unii Europejskiej do 2050 roku. Jednym z elementów Zielonego Ładu jest pakiet „Gotowi na 55”. Wyznacza on cel, który państwa UE powinny osiągnąć do 2030 roku. Chodzi o ograniczenie emisji gazów cieplarnianych netto o 55% w odniesieniu do poziomu z 1990 roku. Za kluczowe działanie uznano dekarbonizację produkcji energii. Z danych wynika, że aż 75% emitowanych gazów cieplarnianych pochodzi z produkcji i wykorzystywania energii. Dlatego duży nacisk został położony na produkcję czystej energii ze źródeł odnawialnych oraz efektywność energetyczną. Strategia zielonego ładu to ochrona społeczności przed skutkami zmian klimatycznych (ekstremalne zjawiska pogodowe) oraz rozwój gospodarczy, który nie zagraża środowisku naturalnemu. Stąd takie aspekty zielonego ładu jak odbudowa różnorodności biologicznej, stworzenie zrównoważonego systemu żywnościowego, dążenie do tego, aby to przemysł stał się siłą napędową w drodze ku neutralności klimatycznej.

Założenia unijnej dyrektywy CSRD z 2022 roku

Dyrektywa CSRD z 2022 roku. Wyznacza ona sposób oraz etapy wdrażania przez poszczególne grupy biznesowe obowiązku raportowania działań w zakresie ochrony środowiska, odpowiedzialności społecznej oraz ładu społecznego. Jeden z jej celów to ujednolicenie standardów raportowania kwestii związanych z wdrażaniem idei ESG w życie. Określa również etapy czasowe wdrażania obowiązkowego raportowania przez przedsiębiorstwa.